De Toverfluit is een meesterwerk dat musici en muziekliefhebbers blijft fascineren. Sommigen denken dat de opera uitdrukking wil geven aan de superioriteit van de rede over het bijgeloof. Maar het echte genot zit hem juist in de manier waarop Mozart en zijn librettist Emanuel Schikaneder twijfel zaaien over deze kwestie: kan het ene gebied het andere wel overvleugelen?
Het leven is complexer en daarom blijven de thema’s die in de opera te vinden zijn kunstenaars uit alle windstreken fascineren, van de Britse filmregisseur en acteur Kenneth Branagh tot de Japanse illustrator Yoshitaka Amano.
In deze zwarte, maar bekoorlijke komedie vol sprookjeskarakters spoort de Koningin van de Nacht prins Tamino en zijn metgezel Papageno aan om haar dochter Pamina te redden uit de greep van de kwaadaardige Sarastro en zijn bediende Monostatos. Als teken van goede wil krijgt prins Tamino een toverfluit om zich te beschermen. Maar als hij aankomt bij Sarastro’s paleis krijgt hij allerlei verwarrende en tegenstrijdige verhalen te horen en werpt Sarastro zich juist op als Pamina’s beschermer. De prins moet beslissen wie hij gelooft, Sarastro of de Koningin van de Nacht, en drie testen ondergaan om Pamina’s hand te winnen.
In het meesterlijke verhaal van Schikaneder moeten de karakters bereid zijn in blind vertrouwen in het diepe te springen, wat niet echt getuigt van planmatig denken. Dit verrukkelijke staaltje ironie was dan ook welbesteed aan Mozart. Hij vergde een muzikale prestatie van zijn solisten, die raakte aan de uiterste grenzen van wat een laat-achttiende eeuws operapubliek voor mogelijk hield. En daarmee vervulde hij ook voor de muziek Schikaneders eis dat we ons ongeloof opschorten.
De Toverfluit kwam nog voor La Clemenza di Tito uit, maar het was de laatste opera die nog tijdens zijn leven een première beleefde. Dat gebeurde op 30 september 1791, in het Theater auf der Wieden in Wenen, dat daarna niet lang meer zou voortbestaan. Schikander speelde zelf de rol van Papageno en Mozart dirigeerde, waarbij, zo stel je je voor, de glimlach gedurende de hele opera niet van zijn gezicht verdween. Velen geloven dat de Toverfluit Mozarts lievelingsopera was; zeker is dat het zijn populairste is.
Nu verschaft de Wiener Volksopera het decor voor deze magistrale symbiose van muziek en theater.
De Toverfluit, W. A. Mozart
De Toverfluit, W. A. Mozart
© Dimo Dimov / Volksoper Wenen
